Zeka Geriliği ve Otizm İlişkisi

Otizm, spektrum sendromu olduğundan herkeste aynı şiddette seyreden bir rahatsızlık olmayıp kişiden kişiye farklı şekilde etki eder. En ağır otizmlilerde epilepsi, uyku sorunları, zeka geriliği ve saldırganlık gibi rahatsızlıklar beraberinde görülebilir.

Otizm Zeka Geriliği Midir?

Aslında bir birey otizmli olduğu için zeka geriliği yaşamaz. Aksine zeka geriliğiyle yaşayan çocukların %70’inde otizm görülür. Otizmin tüm belirtilerini göstermemelerine rağmen zeka geriliği olan çocuklar otizmli davranışlar sergileyebilir.

Otizm spektrumunda ağır bir tablo sergileyen çocuklarda bilişsel beceri geriliği belirtileri yoğun bir şekilde görülürken hafif otizmlilerde konuşma, dil ve iletişim becerileri daha hızlı kazanılmakta ve çocuklar yaşıtları ile aynı eğitimi almaktadır.

Zeka geriliği tanısında kriterler

Zeka geriliği otizmde farklı derecelerle görülebilir. Bir bireyde zeka geriliğinin tanısının konulabilmesi için öncelikle 18 yaşından küçük olması gerekir. 18 yaş altı bir birey iletişimde sorun yaşıyorsa, kendi özel ihtiyaçlarını karşılayamıyorsa, toplumun sunduğu olanaklardan faydalanamıyorsa, sağlık ve güvenlik konularında yetersiz kalıyorsa, kronolojik yaşına paralel performans sergileyemiyorsa zeka geriliğinden şüphe edilebilir. Tanı koyulması için ise farklı zeka testleri alanında uzman kişiler tarafından uygulanır. Testler ortama, güne, kişinin o günkü durumuna göre dahi değişkenlik gösterebileceğinden dolayı test tekrar edilmeli ve emin olunmalıdır. Bu yolla ilerleme ve gerilemeler de objektif bir şekilde gözlemlenebilir.

Zeka geriliği dereceleri 4 grupta incelenir:

Hafif derecede zeka geriliğinde zeka seviyesi 50-55 ile 70 arasıdır. Konuşma sıkıntıları olsa da günlük konuşmalarda sorun yaşamaz. Motor gelişimi normal olup rutin işlerini yapabilir. Zeka geriliğinin %85’lik kısmı bu gruptadır. Yetişkin olduklarında kendi başına yaşayabilir, toplumsal ve mesleki becerilere sahiptir.

Orta derecede zeka geriliğinde zeka seviyesi 35-45 ile 50-55 arasındadır. Konuşma, anlama, motor becerisi ve kendine bakma becerilerinde yaşıtlarına göre gelişim geriliği vardır. Özel eğitim gerektirir. 2. sınıf düzeyinde okumayı ve yazmayı başarırken sayı saymayı da öğrenir. Orta derecede zeka geriliği olan yetişkinler orta derecede beceri isteyen işlerde çalışabilir.

Ağır zeka geriliğinde zeka düzeyi 20-25 ile 35-40 arasıdır. Gözle görülür bir motor geriliği vardır. Konuşma becerisi çok az olup geç gelişir. Ömür boyu başkalarının yardımına ihtiyaç duyarlar.

İleri derecede zeka geriliği olanlar zeka düzeyi 20-25’in altında olan gruptur. Zeka geriliği sorunu olanlar içinde %1-2’lik kısmı bu gruptadır. Ağır motor geriliği vardır. Basit talimatları bile güçlükle anlayabilir. Tamamen başkasına bağımlı olup beyin zedelenmesi nedeni ile epilepsi, görme ve işitme bozukluğu ve hareket kısıtlığı yaşar.

Otizmli Bireylerde Olağanüstü Yetenekler

Otizmi aynı zamanda zeka geriliği olarak görenlere inat otizmli olup olağanüstü yetenekleri ile tarihte adından söz ettiren birçok insan bulunuyor. Einstein, Mozart ve Tesla’nın bunlardan birkaçı olduğu iddia edilir. Hatta Amerikalı hayvan bilimi uzmanı ve otizmli Temple Grandin’in konu ile ilgili son derece etkileyici sözleri vardır.

“Otizm olmasaydı, insanlar bugün hala mağaralarda ateş etrafında oturuyor olurdu. Otizm olmasa ne Silikon Vadisi kalır, ne de enerji sorununa çözüm bulunabilir” diyen Grandin, dünyanın en etkili 100 kişisi içinde Kahramanlar kategorisinde yer alan bir otizmlidir. Annesinin son derece bilinçli bir kadın olması nedeni ile çok şanslı olan Grandin zor bir çocukluk dönemi geçirmesine rağmen akademik yeteneğini destekleyen fen öğretmeni sayesinde hayatına yön vermiş. Silicon Vadisinde bulunan birçok mühendisin otizmli genler taşıdığını söyleyen bilim kadını Grandin, otizmli birçok bireyin grafik tasarımı, bilgisayar, fotoğrafçılık, yazılım mühendisliği, endüstriyel tasarım, matematik ve bilgisayar programcılığında çok başarılı olabileceklerini söylüyor.

Eğitime Destek Olan Bilgisayar Uygulamaları Zeka geriliği ve otizm tedavisinde yoğun ve kesintisiz eğitim, çocuğun becerilerini geliştirebilmesi ve yaşıtları ile aynı becerilere sahip olması bakımından çok önemlidir. İçimdeki Hazine ücretsiz bir eğitici oyun platformu olarak bilgisayar, tablet ve cep telefonlarından evde de eğitime devam edilebilmesini sağlayan ve 2 yıl kesintisiz eğitim sonrası devlet okullarına kabulde %90’a varan başarılar yakalayan kaliteli ve etkili bir uygulamadır.

Kaynakça: