Spektrum kelime anlamı olarak, belli bir aralık içinde birçok farklı nokta olması durumudur. Birnevi yelpaze veya gökkuşağı gibi, spektrum denildiğinde de içinde bir sürü farklı durumun bulunduğu bir aralık anımsanmalıdır.

Yaygın gelişimsel bozukluk denilen Otizm Spektrumu Bozukluğu’na spektrum denmesinin sebebi; otizmde görülen belirtilerin her çocukta farklı seviyelerde olmasıdır. Bazı otizmli çocuklarda bütün özellikler tamamen belirgin şekilde gözlemlenebilirken; bazı çocuklarda bazı belirtiler çok daha hafif düzeyde kendini göstermektedir.

Otizm Neden Spektrum?

Otizm Spektrumu Bozukluğu, dil becerileri, sosyal etkileşim ve soyut algıda gelişme gecikmesi veya tamamen gecikmemesi durumudur. Bu durumdaki çocuklarda basmakalıp aktiviteler ve davranışlar çok sık görülmektedir. Otizmli çocuklarda görülen bu durumlar, zekâdan ya da zihinsel işlev kapasitesinden tamamen bağımsızdır. Bu durum beyindeki belirli bölgelerin işlevlerinin farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Görülen belirtilerin hafif düzeyde olması ya da hiç olmaması ile çok belirgin şekilde olması arasında değişim yaşanmasından dolayı otizm spektrum olmaktadır.

Otizm Spektrumu tanısı, Uluslararası mutabakata varılan tanı sistemlerine göre koyulmaktadır. Spektrum içerisindeki bütün bozukluklar için farklı tanı kriterleri vardır. Otizm tanısının koyulabilmesi için anormal olan gelişim özelliklerinin çocuklarda 3 yaşından önce başlamış olması ve çocuğun sosyal iletişimde bozulmaların görülmesi gerekmektedir. Görülen bütün özelliklerin belirli sayıda belirtiyi göstermesi ve başka tıbbi tanılar ile açıklanamaz olması gerekmektedir.

Doğuştan gelen otizm spektrum bozukluğu, Nöro gelişimsel bozukluk olarak da tanımlanmaktadır. Otizm spektrum bozukluğunun belirtileri hemen ortaya çıkmamaktadır. Belirli bir yaşa gelindikten sonra daha çok kendini göstermektedir. Özellikle de 3 yaşından sonraki çocuklarda, otizm semptomlarının doğasından dolayı sıkıntılar daha belirgin bir şekilde görülmeye başlamaktadır. Yine de 3 yaşından önce ortaya çıkan belirtileri gözlemleyerek erken müdahale şansına erişmek otizm spektrumunda olan bir çocuk için çok önemlidir.

Otizm Spektrum Çeşitleri

Otizm spektrum bozukluğu grubunda görülen tanılar birbirinden farklıdır. Her bir tanı ayrı zamanlarda ve ayrı belirtiler ile ortaya çıkmaktadır. Bu grupta yer alan otizm çeşitleri şunlardır:

• Çocukluk çağı otizmi
• Rett bozukluğu
• Atipik otizm
• Dezintegratif bozukluğu
• Yüksek fonksiyonlu otizm
• Asperger sendromu
• Başka şekilde adlandırılamayan YGB

Bu otizm çeşitleri içerisinde yer alan en temel tanı, çocukluk çağında görülen otizm tanısıdır. Rett bozukluğunda ilk 5 ayda normal bir gelişim görülmektedir. 5 ay sonrasında baş kısmında meydana gelen büyümede azalma ile kendini gösteren rahatsızlık, iletişimde bozulma ile devam ederek yürüyüş, el ve kol hareketlerinde bozulma ile ortaya çıkmaktadır.

Çocukluk çağında görülen Dezintegratif bozukluk ise 2 yaşına kadar normal gelişim gösteren çocuklarda sosyal iletişim ve etkileşimde azalma ile ortaya çıkmaktadır. Asperger sendromu şeklinde görülen spektrum bozukluğunda sosyal etkileşimde bozukluk görülmektedir.

Tanının doğru bir şekilde koyulması, tedavi yönteminin doğru seçilmesi açısından çok önemlidir. Tanının koyulması, bu rahatsızlığın ömür boyu kalacağı anlamına gelmemektedir. Uygun ve etkili tedavi yöntemleri ile rahatsızlığın belirtilerinde azalma ve zamanla tamamen iyileşme görülmektedir. Otizmi tamamen ortadan kaldıracak herhangi bir tedavi yöntemi yoktur. Fakat otizm pektrumunda olan çocukların gösterdiği semptomları en aza indirgemek için uygulanabilecek yöntemler şunlardır:

• Özel eğitim
• Eğitimi kolaylaştıran ilaç tedavisi
• Fiziksel eğitim
• Davranışsal terapi

Otizm tedavisi sadece okulda ya da hastanede olabilecek bir tedavi değildir. Evde de gerekli eğitimin sürekli verilmesi gerekmektedir. Bu konuda ek bilgi sahibi olmayan aileler için geliştirilen İçimdeki Hazine uygulaması, evde bilgisayar, tablet ya da cep telefonu ile otizmli çocuklara eğitim veren bir uygulamadır. Ücretsiz olarak indirilebilen İçimdeki Hazine’de eğitici oyunlar ile çocukların gelişimi hızlandırılarak sosyal etkileşimleri güçlendirilmektedir.

Kaynakça:

• https://otsimo.com/tr/otizm-spektrum-bozuklugu-nedir/
• tohumotizmportali.org: http://www.tohumotizmportali.org/docs/OSB-simdi-ne-olacak-PEMBE-KITAPCIK.pdf