Sözlü Olmayan İletişim Yolları

Otizmli çocukların en belirgin özelliği sözlü olarak iletişim kuramama yani konuşma becerileri açısından yaşıtlarına göre geride olmalarıdır. Kelime bilgisi az veya hiç olmayan otizmli çocukların konuşarak iletişim kurabilmeleri için konuşma terapileri uygulanır. Bu arada sözlü olmayan iletişim yolları ile otizmli çocuğa destek olmak ve tedavi sürecinde gelişme kaydedebilmek için alternatif tedavi yöntemleri ile süreci hızlandırmak önemlidir.

Otizmli çocuklarda görülen davranış bozukluğunda sözlü olmayan iletişim yolları ile davranış bozukluğu giderilmekte, olumsuz davranışlar törpülenirken yeni beceriler kazandırılarak sosyalleşmesi sağlanmaktadır.

ETKİLİ İLETİŞİMDE SÖZEL OLMAYAN İLETİŞİMİN ROLÜ

Bazen birçok sözün yerini bir davranış tutabilir ve daha etkili olabilir. Otizmli çocuklara yaklaşımda kullanılan beden dili, sözlü olmayan iletişim yolu olarak son derece etkilidir. Şefkatle sarılma, göz teması, başının okşanması ve daha birçok davranışla otizmli çocuğun desteklenmesi ve motive edilmesi sağlanabilir. Gerek eğitmenler gerekse anne ve babalar henüz konuşulanlara tepki vermeyen otizmli bir çocukla beden dile ile anlaşarak otizm destek tedavisinde önemli yol kat edebilir.

Yüz ifadesi, jestler, mimikler, beden duruşu ve göz teması ile otizmli bir çocukla iletişim kurmak mümkündür. Hatta tedavi boyunca otizmli çocuğun da henüz konuşamamasına rağmen sözlü olmayan iletişim yollarını kullanarak kendini ifade etmeye çalıştığı, isteklerini anlattığı gözlemlenmektedir. Sözlü olmayan iletişim becerisini otizmli çocuğa kazandırmak ve konuşma becerisi kazanana dek isteklerini bu yolla ifade etmelerine yardımcı olmak gerekir.

sözlü olmayan iletişim

Sözlü Olmayan İletişimde Uygulamalı Davranış Analizi

Otizm spektrum bozukluğu tanısı almış çocukların tedavisi hem uzun hem de masraflıdır. Süreç gerek ebeveynler gerekse çocuk için zor geçebilir. Tedavide birçok yöntem kullanılmakta olup sözlü olmayan iletişim yollarının kazandırılmasında uygulamalı davranış analizi etkili olmaktadır.

Çocukların hangi durumda ne tür tepkiler verdiğinin gözlemlendiği uygulamalı davranış analizinde sorunlu davranışların değiştirilip iyileştirilmesi ve yeni becerilerin kazandırılması amaçlanır.

Konuşma Öncesinde Sözlü Olmayan İletişim Yolları

Otizmli bir çocuğun konuşmaya başlaması zaman alır demiştik. Konuşma öncesinde tedavinin en önemli aşamalarından biri sözlü olmayan iletişim yolları ile çocuğun iletişime geçmesini sağlamaktır. Göz teması çocuğun dikkatini bir yöne çekmesini sağlamada oldukça etkilidir. Buna mimikler, jestler ve vücut dili de eklenirse uzun bir süre çocuğun dikkatini çekme başarılabilir. Otizmli çocukla birlikte oyun oynamak, onun gün içinde tek başına yaptığı aktivitelerde yanında olmak otizmli çocuğun kabuğunu kırmasında etkilidir. Oyun sırasında sevdiği nesneyi göz hizasında tutmak konsantrasyon sorununun giderilmesine yardımcı olur. İstediği şeylerde görmezden gelme durumunda sevdiği oyuncağı ödül olarak kullanılabilir.

Sözlü Olmayan İletişimde Objeler

Otizmli bir çocukla iletişim kurmanın tek yolu konuşmak değildir. Sevdiği objeleri kullanarak birçok günlük rutinler kolaylaştırılabilir. Banyo yapmayı istemeyen otizmli bir çocuğun uçan köpük balonlarla banyo öncesinde oynamasına izin vermek, köpük balonlarla dikkatini çekerek arkasından banyoda köpük balonlarla oynamasına izin vermek banyo zamanlarını keyifli bir hale getirebilir.

Yemek saatlerinde eğlenceli sebze, meyve ve yemek resimleri ve objeleri kullanarak dikkatini çekmek ve arkasından beslenmesini sağlamak yemek saatlerine şartlanmasını kolaylaştırabilir. Uyku saatinden önce yattığında gözlerini kapatan eğlenceli bir oyuncakla uyuması kolaylaştırılabilir.

Sözlü Olmayan İletişim ve Bilgisayar Uygulamaları

Otsimo uygulamalı davranış analizi temel alınarak hazırlanmış bir bilgisayar uygulamasıdır. Otizmli çocukların yaşına ve eğitimine uygun oyunlarla destek vermekte, otizmli çocukların devlet okullarına kabul edilmesinde %90’ lara varan başarısı ile dikkat çekmektedir. Otizmli çocukların tablet oyunlarında uzun süre dikkatini toplayabilmesinden yola çıkılarak hazırlanmış olan Otsimo, ücretsiz olarak bilgisayar, tablet ve akıllı cep telefonlarına indirilen bir eğitim uygulamasıdır.

Kaynakça: