MENU
Eğitim, otizmli çocukların iyileşme ve entegrasyon sürecinde önemli bir unsurdur. Eğitimin her zaman terapi ve tedavi ile senkronize bir biçimde uygulanması gerektiğini belirtmek gerekir. Öğrenme, kavrama ve anlamlandırma sorunlarının çözümünde ve çocuklara bu yönde pratik kazandırıllmasında eğitimin rolü oldukça büyüktür. Otizmli çocuklara özel olarak hazırlanmış bir eğitim programı uygulanmaktadır.
Otizm eğitimi, çeşitli aşamalara ayrılır. Öncelikle eğitim görecek olan çocuğun profilinin çıkartılması gerekir. Kimi çocuklar diğer otizmli akranlarıyla birlikte eğitim görebilirken, bazılarına birebir eğitim uygulanması gerekir. Ayrıca, eğitime hazırlanma süreci her zaman birebir olmalıdır. Eğitimin temel amacı terapi ile kazandırılan becerilerin pekiştirilmesi ve çocukların kendi başlarına bilgi, pratik edinecek hâle getirilmesi olmalıdır.
Ailede Eğitim
Ailenin öncelikle çocuğun hoşlandığı etkinlikleri bulması ve ona teşvik etmesi gerekir. Beceri öğretimi ancak böyle bir durumda mümkün olabilir. Günde 2-3 defa 3 ya da 5 dakika süren etkinlikler ile çocuğa beceri kazandırmak mümkün olacaktır. Ayrıca eğitim verilen yerlerde çocuğun dikkatini dağıtacak materyal ve oyuncaklardan arındırılması gerekir. Bununla birlikte, ortam değişikliği otistik çocukların olumsuz reaksiyon göstermesine sebep olabilmektedir. Bu yüzden beceri geliştirme eğitimlerinin sürekli olarak aynı ortamlarda verilmesi faydalı olacaktır. Eğer zorunlu bir mekan değişikliği söz konusuysa, öncelikle çocuğun yeni ortama alıştığından ve kendini orada güvende hissettiğinden emin olunmalıdır.
Eğitim Uygulamaları
Otizmli çocukların eğitimi Milli Eğitim Bakanlığı’na ve özel kuruluşlar tarafından sağlanmaktadır. Eğitimde öncelikle çocukların çeşitli becerileri kazanması sağlanır. Çocuklar daha sonra kaynaştırma programına alınır ve yaşıtlarıyla, çevreleriyle iletişim hâlinde olmalarına yardımcı olunur. Bununla birlikte, otizmli çocuklar için uygulanan farklı eğitim programları da bulunmaktadır. Hangi eğitim programının uygulanacağı genellikle çeşitli testler yapıldıktan ve veri toplanıp profil çıkarıldıktan sonra belirlenir.
-
Uygulamalı Davranış Analizi
Otizm eğitiminin ilk aşaması ABA (Applied Behavoir Analysis) olarak da bilinen uygulamalı davranış analizidir. Bu programın temel amacı çocuğun davranışlarını ve bu davranışlar ile ilgili çevresel özelliklerini analiz ederek terapi ve eğitim için gerekli olan programı çıkarabilmektir. Birçok kişi bunun bir ödül-ceza yöntemi olduğunu söylese de farklı bir mekanizması vardır. Davranış analizinin temel amacı çocuğun öğrenmesine ve beceri geliştirmesine engel olan olumsuz davranışları ortadan kaldırmaktır. Olumlu davranışlar ödüllendirilir, olumsuz davranışlar ise eğitmen tarafından düzeltilir. Haftada 20 ile 40 saat arası süren bu tedaviyle olumsuz davranışları tamamen ortadan kaldırmak ve çocuğu eğitime kazandırmak amaçlandırılmaktadır.
-
Etkinlik Çizelgeleriyle Öğretim
Bu yöntem, beceri kazandırma eğitimi için kullanılır. Temel amaç çocuğun becerileri küçük parçalara bölerek kazanmasını sağlamaktır. Çocuğa kazandırılmak istenen beceriler küçük aktivitelere bölünür. Otizmli çocuk, bu aktiviteleri yerine getirerek beceriyi kazanmış olur. Bu yöntemin genellikle olumlu sonuçlar veren bir metot olduğunu belirtmek gerekir. Çocukların başkalarına bağımlı olmadan becerilerini geliştirebilmeleri için etkili bir yöntemdir. Ayrıca çocukların detaylı ve kapsamlı bir şekilde düşünmesine de yardımcı olduğu bilinmektedir. Bugün birçok eğitim kurumunda kullanılan bir metottur.
-
Model Alma Yöntemi
Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip olsun ya da olmasın, her çocuğun öğrenme sürecinde bir rol modele ihtiyacı vardır. Çocuklar konuşma gibi motor becerilerini rol model sayesinde öğrenirler. Otizmli çocuklarda bunun daha büyük bir önem taşıdığını belirtmek gerekir. Çeşitli becerileri model alma yöntemiyle öğrenmeleri daha kolay olmaktadır. Model alma eğitiminde genellikle video materyalleri kullanılır. Çocuktan videoda görülen kişiyi takip etmesi ve onun yaptıklarını yapması istenir. Bu şekilde beceri öğretimini pratiğe geçirmek mümkün olabilmektedir.
Videoyla model alma yönteminde çocuğun önünde öğrenmesine yardımcı olabilecek materyaller bulunur. Örneğin cisimleri kullanma becerisi videoda gösterilirken bir yandan çocuktan cisimleri hareket ettirmesi ve videodaki rol model gibi kullanması istenir. Otizmli çocuk bu sayede kendisine öğretilen becerileri pratiğe çevirmiş olacaktır. Bazı durumlarda otizmli çocuk çeşitli davranışları yaparken videoya çekilir ve bu şekilde kendi davranışlarını model alarak öğrenir
100.000+ ailenin arasına katılın
Çocuklar için özel eğitim uygulaması.
Ücretsiz indirin
ABA terapistleri ile
tasarlandı.
-
Fırsat Öğretimi
Bu programın temel amacı çocukların iletişim becerilerinin gelişmesidir. Öncelikle çocuğun iletişim girişiminde bulunması sağlanır. Örnek vermek gerekirse, çocuğun ulaşabileceği yere bir oyuncak ya da ilgisini çekecek bir cisim konur. Ona ulaşabilmek için bir iletişim girişiminde bulunması ya da isteğini mimikleriyle, jestleriyle, sözel iletişim girişimiyle belli etmesi istenir. Çocuk iletişim girişiminde bulunduğunda oyuncak onun istediği yere getirilir. Bu gün içinde sık sık yapılarak çocuğun iletişim yeteneğinin artması sağlanır. Genel olarak verim alınan bir yöntem olduğu bilinmektedir. Fırsat öğretimi yöntemiyle eğitim gören çocukların iletişim yeteneklerini arttırdıkları bilimsel ortamlarda ispat edilmiştir.
-
İşlevsel Değerlendirme Ve Analiz
İşlevsel değerlendirme, hem eğitim hem de terapi yöntemi olarak bilinmektedir. Temel amacı otizmli çocukların olumsuz davranışlarının sebeplerini tespit etmek ve aynı sebepler, etkenler karşısında olumlu davranışlar kazanmasını sağlamaktır. Otizmli bireylerin öfke nöbetlerinin genellikle duyusal haz elde etme işlemine yönelik olduğu bilinmektedir. İşlevsel değerlendirme yönteminde, geliştirilen yeni davranışlar için ödüllendirme sistemi yapılır ve çocukların geliştirdikleri yeni davranışlardan duyusal haz elde etmeleri sağlanır.
-
Sosyal Öyküler
Bu metot, 1991 yılında eğitimci Carol Gray tarafından uygulanmaya başlanmıştır. Okuma-yazma bilen çocuklarda yazılı, bilmeyen çocuklarda ise resimli öyküler oluşturularak uygulanır. Uygulamanın amacı, hazırlanan öyküler ile çocuklara ne yapmaları gerektiğini anlatmaktır. Özellikle sosyal beceri kazanmada etkili bir yöntem olduğunu belirtmek gerekir.
Öykülerin amacı “nasıl” ve “neden” sorularını açıklamaktır. Otizmli çocukların derin düşünme ve anlamlandırma konusunda eksiklikleri olduğu için, davranışların amaçlarını anlamaları zor olabilir. Öykülendirmenin amacı tam olarak bu açığı ortadan kaldırmaktır. Çocukların bir neden-sonuç ilişkisi kurarak sosyal becerilerini kazanmalarına yardımcı olur.
Kaynaklar:
- Didem Güven, İbrahim Halil Diken, Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Okul Öncesi Çocuklara Yönelik Sosyal Beceri Öğretim Müdahalaleleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, Sayı 15, 2014
- tohumotizm.org.tr:
- orgm.meb.gov.tr:
http://orgm.meb.gov.tr/alt\_sayfalar/programlar/otistik\_cocuklar\_egitim\_programi.pdf
