Otizmde Oyun Arkadaşlığı Kurma

Hayatımızın sonraki evrelerinde sosyal hayatımızı devam ettirmek için gereksinim duyduğumuz ihtiyaçlar, çocukluk döneminde oyun arkadaşlığı olarak kendilerini gösterirler. Otizmli çocuklar içinse iletişim kurmak zaman zaman daha zor olabilir. Toplum oluşturmak çoğulluk olarak yaşamanın temel şartıdır ve bireyler ortak bir iletişim kabiliyeti ile dünyada kendine yer bulur.İnsan iletişimi, yaşadığımız dünyada ve sosyal çevrede yer alabilmenin temel koşuludur. İnsan doğa ile mücadelesinde birçok farklı isimlendirme ile gruplar hâlinde yaşamıştır.

Sağlıklı İletişimin İnsan Hayatındaki Önemi

Beslenme, barınma ve korunma ne kadar temel bir ihtiyaç ise iletişim de o kadar büyük bir ihtiyaç ve zorunluluktur. İnsanlar iletişim kurabilme kabiliyetlerinin geliştiği ölçüde diğer insanlar arasında yer alabilir ve ihtiyaçlarını anlatabilirler. İletişim yetenekleri arttıkça kendilerini ifade etme becerileri de aynı oranda gelişir, sonuç olarak bireylerin hayatları farkedilir derecede kolaylaşır ve hayat kaliteleri artar. Bunun aksine, iletişim kurma becerisinde sıkıntılar yaşayan bireyler gerektiğinde ihtiyaçlarını ifade edemedikleri için hayat kalitelerinin düşmesinin yanı sıra psikolojik problemlerle de karşılaşabilirler. İletişimsizlik kendi kendini bir çığ gibi büyüten dev bir sorun sarmalına dönüşür.

Otizm ve İletişim Becerileri

Otizm spektrum bozukluğu yaşayan bireyler, iletişim kurma aşamasında diğer bireylere oranla daha büyük sorunlar ile karşılaşırlar. Nörolojik etkinlik farklılıklarından dolayı otizmli bireylerde, akranları ile etkileşim kurma yeteneği kendiliğinden gelişmez. Bu sebepledir ki otizmli çocuklar, yaşıtları ile iletişim geliştirmek için özel eğitim programlarına, uzmanlara ve sağlıklı koşullara ihtiyaç duyarlar. Aileleri, yakın çevreleri ve uzmanlar gözetiminde yönlendirme ve desteklenme sağlanarak bu bireylere toplum içerisinde nasıl yer alabilecekleri ve akranlarıyla nasıl iletişim kurabilecekleri öğretilmelidir.

Otizmli Çocuklar ve Oyun Arkadaşlığı

Otizmli bireylerin toplum ile etkileşimini teşvik etmek amacı ile başvurulan en güçlü yöntemlerden biri oyun arkadaşlığı uygulamasıdır. Birey, uzman ve yakınlarının gözetiminde, normal gelişim gösteren bir yaşıtı ile oyun oynamaya yönlendirilir. Önceden planlanan etkinlikler, uzman kontrolü ile beraber hayata geçirilir ve bireyin değişim süreci gözlemlenir. Bu uygulama ile otizmli birey iletişim yeteneğini geliştirirken bir yandan da uzmanlar için otizm sürecinin gözlemlenebileceği ve eksikliklerin fark edilebileceği bir ortam yaratılmış olunur.

Bu etkinlikler, çocuklardan birinin evinde olabileceği gibi, parklar ya da oyun alanları gibi diğer doğal sosyalleşme alanlarında da gerçekleştirilebilir. Oyun arkadaşının en azından belirli süreler için değişmemesi ve eğer yaşı uygun hâle geldiyse eğitilerek sürecin içerisine çekilmesi önemlidir. Bu etkinliklerde programların planlanırken otizmli bireyin yaşı, okul eğitimi durumu ve iletişim yeteneği göz önüne alınmalıdır.

Otizmde Oyun Arkadaşlığı Kurulmasına Yardımcı Olmak

Oyun arkadaşlığını kuracak, düzenleyecek ve yönetecek yetişkinin, otizmli birey davranış yönetimi ve otizmli bireylere beceri kazandırma alanlarında eğitilmiş olması gerekmektedir. Otizmli bireyin oyun arkadaşlığı uygulamasına geçmeden önce temel becerilerde mesafe katetmiş olması yine sürecin sağlıklılığı açısından önem taşımaktadır. Öğrenme ve iletişim yeteneği çalışmaları gerçekleştirmiş otizmli çocuklar, oyun arkadaşlığı uygulamasında önemli ölçüde kolaylıklar yaşamaktadır.

Oyun arkadaşlığı uygulaması, otizmli bireyler kadar, oyun arkadaşına da olumlu gelişim imkânları sağlamaktadır. Uygulamanın devamlılığı ve her iki arkadaşın da uygulamadan verim alabilmesini sağlamak için, programların her iki çocuğun da düşünülerek yapılması gerekmektedir. Çocukların oyuna ulaşımını kolaylaştırabilmek adına etkinliklerin, çocukların gündelik hayatlarındaki araç gereçler ile gerçekleştirilebilir olması önemlidir.

Planlanan etkinlikler çocukların eğitimi açısından oldukça büyük önem taşımaktadır. Ancak arkadaşlar arasında iletişimi kuvvetlendirmek ve kişisel gelişimlerini desteklemek adına çocuklara zaman zaman serbest etkinlik fırsatlarının yaratılması da önemlidir. Bu süreçlerde çocukların birbirlerinden bağımsız hareket edebilmesi sağlanmalıdır. Bu sebeple özellikle otizmli birey için ilgi çekici ve rahatlatıcı seçeneklerin de hazır bulundurulması gerekmektedir. Oyunlar sırasında iki çocuğun da eşit seçim hakkının olduğu unutulmamalıdır.

Uluslararası çocuk hakları yasalarında, her çocuğa akranları ile oyun oynama hakkı verilmektedir. Dolayısı ile otizmli çocuğun oyun arkadaşlığı kurması desteklenmeli, çocuğun sosyal hayata entegrasyonu, bir hak olarak da ele alınmalı ve gerekli yönlendirmeler yapılmalıdır.

Kaynakça: