Konuşamayan Otizmli Çocuklarda İletişimin Desteklenmesi

DİL VE KONUŞMA GELİŞİMİ

Her bireyin iletişim kurmak için başvurduğu ilk yöntem konuşmaktır. Bireyler iletişimlerini sağlıklarında bir sıkıntı yok ise bu şekilde sağlarlar. Ancak otizmli bireyler toplumda çoğunluğun kullandığı konuşma diline adapte olmakta zorluk çekerler. Bunun önüne geçilmesi için çocuğun dil ve konuşma gelişiminin özellikle üzerinde durulması gerekmektedir.

OTİZM TANISINDAN SONRA

Çocuğun otizmli olduğu anlaşıldıktan sonra eğitime başlanması gerekmektedir. İletişim kurmak için çocuk büyüdükçe el hareketlerinden ve bazı anlamsız çıkardığı seslerden yardım alır. Bu her çocuğun gelişiminde gözlenen bir yoldur. Sonrasında isteğinin daha net olarak anlaşılması için çocuk kelimelere başvurur. Otizmli bir çocukta ailesi onunla çok fazla vakit geçirdiği için hangi hareketin ne anlama geldiğinin anlaşılması daha hızlı olur. Ancak belli bir yaşa gelmiş ve çocuk hala konuşmaya başlamamışsa çocuğu konuşması için teşvik etmek gerekmektedir. Elini istediği şeye uzattığı anda onu direk olarak vermek yerine sözlü olarak dile getirilmesi çocuğu çok boğmayacak bir şekilde sağlanmalıdır. Konuşmaya teşvik edilmediği sürece çocuk her zaman en kolay yolu tercih edecektir. Bunun yanında çocuğun ilgisini çeken bir iş yapılırken aynı zamanda söz ile dile getirilerek çocuğun kafasında somut bir şekilde oluşturulması sağlanmalıdır.

Çocuğun iletişiminin gelişmesi aşama aşama olmaktadır. En başta jest ve mimikler devreye girer, daha sonraki aşamalarda çocuk iletişim kurmak için sözcüklere başvurur. Ancak her çocuk konuşma evresine rahat bir şekilde geçemez. Bunun için alternatif iletişim yöntemleri geliştirilmelidir. Çocuk ile iletişim kurulabilmesi için önce onunda aynı frekansta olmak gerekmektedir. Örneğin çocuğun yaptıklarını takip etmek, aynılarını yapmak bir yol olabilir. Ancak bunu çocuğa fark ettirmeden, ortak ilgi alanları o durummuş gibi davranmak gerekir. Ortak ilgi alanı oluşturmak için öncelikle çocuğun neye karşı ilgisi olduğu belirlenmelidir. Daha sonra bu ilginin olduğu durum gözlenmeli ve incelenmelidir. Çocuğun davranışları tam olarak incelendikten sonra ebeveyn de bu durumu takip etmeli veya dâhil olmalıdır. Aynı ilgi alanında buluşulduktan sonra çocuğa yeni bir bilgi verilebilir.

Konuşamayan Otizmli Çocuklarda İletişim Konuşmakta güçlük çeken veya konuşamayan otizmli bireylerde ise iki farklı grupta incelenen alternatif çözümlerden destek alınabilir. Ek araçsız ve ek araçlı olarak iletişim biçimleri otizmli bireyler ile iletişim kurmak için tercih edilen yöntemler arasında yer almaktadır. Ek araçsız denilen yöntemde birey sadece kendi mimiklerinden, vücut dilinden ve işaretlerden yararlanır. Ek araçlı iletişim yönteminde ise iletişim kitapları, ses çıkaran cihazlar gibi unsurlar kullanılır.

Ek araçlı iletişimde en basit alternatif iletişim araçları iletişim kitapları, iletişim panoları, iletişim cüzdanları ve iletişim bileklikleridir. Bunların üzerlerinde özel olarak hazırlanmış semboller bulunur ve birey bu semboller aracılığı ile karşı taraf ile iletişimde bulunur. Daha gelişmiş uygulamalar ise elektronik olarak çalışanlardır. Örneğin AAC uygulamaları buna örnek verilebilir.

Konuşamayan otizmli bireyler ile işaret sistemleri ve görsel sistemler kullanılarak iletişim sağlanabilmektedir. Bu iki yöntem ile konuşmakta güçlük çeken otizmli çocukların çevre ile iletişim kurmasında büyük rol oynamaktadırlar. Hatta yapılan gözlemlerde işaretli iletişimin çocuğun konuşmasına ve bazı sözcükleri öğrenmesine de yardımcı olduğu belirlenmiştir. Ancak işaretli iletişimde toplum tarafından bilinen ve öğrenilen bir iletişim şekli olmadığı için herkes tarafından kolayca anlaşılamaz ve sınırlı bir alanda kullanılabilir.

AAC kullanımı bu sorunu da ortadan kaldırarak görsellerle toplumun alıştığı sesli iletişimi birleştirir ve otizmli bireyle dünya arasında bir köprü kurar. Görsel iletişim daha kolay öğrenilir. Öğrenimin hızlanması için AAC’nin sürekli olarak taşınması gerekir.

Kaynakça: