Hedef Davranış Seçme ve Öğretimini Planlama

Otizm Spektrum Bozukluğunun tıbbi anlamda bir tedavisi olmadığı için terapi eğitimleri ve etkinlikler ile otizmin davranışsal etkileri azaltılmaya çalışılmaktadır. Bu anlamda en etkili ve en çok uygulanan tedavi yöntemi olan Uygulamalı Davranış Analizi ile çocuklarda azaltılmak istenen davranış ile artırılmak istenen davranış hedef davranış olarak alınarak bu davranışların öğretim planı yapılır ve çocuklarda uygulanır.

Otizm tanısı koyulan çocuklar özel eğitimden önce farklı davranışlar sergileyebilmektedir. Genel olarak konuşmalarında zorluklar görülen çocuklarda, sosyal iletişim konusunda da eksiklikler meydana gelmektedir. Çevrelerindeki nesneler ile pek ilgilenmeyen otizmli çocuklar, kendi yaşıtlarındaki çocuklar ile de aynı ortamda bulunmaktan hoşlanmazlar. Ancak erken teşhis ve erken yaşlarda verilen eğitim ile otizmli çocukların davranışlarında önemli bir fark yaratılmaktadır.

Uygulamalı Davranış Analizi

Davranışçı psikolojinin öne sürmüş olduğu Uygulamalı Davranış Analizi (UDA), sosyal önemi olan davranışları geliştirmeye çalışmaktadır. Davranış temel prensiplerine dayanan süreçleri temel alan Uygulamalı Davranış Analizi, somut gözlemlerden ve bilimsel araştırmalardan yola çıkmaktadır.

Otizmli çocukta eksik görülen davranışlar ve çocuğun yapması istenmeyen davranışlar hem aile hem de öğretmenler tarafından gözlemlenir. Bu davranışların sürekli yapılan davranışlar olması gerekmektedir. Bu davranışların hangi oranda azaltılacağı ya da artırılacağı da belirlenir.

Uygulamalı Davranış Analizi Yönteminin Aşamaları

Gözlem yaparak hangi davranışın değiştirileceğine karar vermek: Otizmli çocuğu kapsamlı şekilde gözlemlemek ile Uygulamalı Davranış Analizi eğitimi başlamaktadır. Problemli davranışları olan otizmli çocuğun bu davranışları kayıt teknikleri kullanımı ile fikir sahibi olunmasını sağlar. Davranışın şiddeti de belirlenerek hedef davranış seçimi yapılır.
Davranışsal amacın tanımlanması: Hedef davranış yani otizmli çocuğa kazandırılması istenen davranış veya problem davranış yerine ortaya koyulan alternatif davranıştır. Hedef davranış belirlenirken gözlenebilir, ölçülebilir olmalı ve olumlu ifadeler içermelidir. Belirlenen davranış yoruma yol açmamalıdır. Bu aşamadan sonra uygulanacak olan program hazırlanır.
Uygulanacak olan programı hazırlama: Otizmli çocukta görülen problem davranışları ortadan kaldırmak amacı ile davranış değiştirme yöntemlerinden hangisinin kullanılması gerektiğine karar vermek eğitimin olumlu etkisi için önemlidir. Bu bağlamda, problem olan davranışları önleyici ya da azaltıcı davranışlar için mi teknikler kullanılacak karar verilmelidir. Eğitimci her çocukta farklı şekillerde görülen davranışlara göre en uygun davranışın hangisi olduğuna karar verir. Bu da iyi bir gözlem yapmak ile mümkündür.
Uygulama süreci ve veri toplama: Planlanan bir davranışın değiştirilme programı uygulanırken, eğitmenin yapmış olduğu kayıtlar önemlidir. Bu kayıtlar ile uygulamanın yararlı olup olmadığı belirlenir.
Uygulamalı Davranış Analizi programı sadece eğitmenler tarafından verilmemektedir. Evde de bu eğitimlerin devam etmesi, olumlu sonuç almayı hızlandırmaktadır. Bu anlamda anne – babalara büyük görevler düşmektedir.

Anne babalar ve otizmli çocuklar düşünülerek hazırlanan uygulamamız, Uygulamalı Davranış Analizi temelinde eğitsel oyunlar sunmaktadır. Bu sayede ev ortamında da istenildiği kadar Uygulamalı Davranış Analizi yöntemi ile eğitime devam edilebilmektedir. Çocuklar oyun ile eğlendirilirken bir yanda da eğitimin sürekli olması hedeflenmektedir.

Kaynaklar