Otizmli çocuklarda özellikle de 3 yaş öncesi erken tanının önemine birçok uzman dikkat çekmektedir. Çünkü çocuğa verilmesi gereken özel eğitim ne kadar erken yaşta başlanırsa, eğitimden alınacak verim o denli fazla olacak ve çocuk verilenleri daha kolay alabilecektir.

Temel Becerilerin Eğitimi

“Pozitif sosyal rutin” şeklinde adlandırılan, çocuğun günlük hayatını kendi kendine devam ettirebilmesine olanak tanıyan bazı önemli becerilerin mümkün olan en erken yaşta öğretilmesi büyük önem arz etmektedir. Yaş ilerledikçe iyice yerleşmiş olan bazı davranışları daha sonradan değiştirmek oldukça zor olacağından, sözü edilen becerileri erken yaşta öğretmek çok daha kolay olacaktır. Çocuk en başından beri günlük hayat becerilerinden kendine düşen kısmı doğru bir şekilde yerine getirebilmeyi öğrenirse, otizmli çocuklu aileler için de hayat daha kolay olacaktır.

Çocuğun bilmesi gerekenleri sıralamak gerekirse:

Yapılması gereken doğru davranış nedir
Bu davranışı nerede yapması gerekmektedir
Davranışı ne zaman sonlandırması gerekmektedir
Hazır olduğunda bir sonraki aşamaya nasıl geçmesi gerekmektedir

Soyunma giyinme ruvalet kullanma beceri eğitimi

Günlük hayatı yardım almadan devam ettirebilmek adına, çocuğun ihtiyaç duyduğu en önemli becerilerin başında kendi kendine giyinmek, soyunmak ve tuvalet eğitimi gelmektedir. Başlangıç olarak, bu yeni becerilerin evde öğretilmesi ve sadece kendisi hazır olduğunda pratik yapılması gerekmektedir:

Giyinme ve Soyunma Eğitimi

Çocuğunuzu kendi kendine giyinip soyunmak konusunda cesaretlendirmek için asla geç değildir. Çocuğun giymesi gereken giysileri doğru sıralamaya koyarak, sizden bağımsız bir şekilde giymesini teşvik edebilirsiniz. Örnek vermek gerekirse atlet vb. iç çamaşırlarını öncelikli hazır edebilir, ardından t-shirt, pantolon, çorap gibi bir sıralama yaparsanız, giyinirken nasıl devam etmesi gerektiği konusunda kendisine yardımcı olabilirsiniz.

Burada dikkat edilmesi gereken husus ise çocuktan en başında tamamen doğru bir şekilde giyinmesini beklememek gerektiğidir. Giyinme ya da soyunma sürecini minik evrelere bölerek, küçük adımlarla yavaş yavaş öğretmeye çalışmak en doğru davranış olacaktır. Giymesi gereken giysiler için bir sepet hazırlayabilirsiniz ve böylece çocuğunuz NE giymesi gerektiğini, KAÇ TANE giysi giyeceğini ve HANGİ SIRALAMAYLA giyeceğini rahatlıkla görebilir. Sepet boşaldığında da, giyinme rutininin sona erdiğini rahatça anlayabilecektir.

Tuvalet Eğitimi

Çocuğunuz hazır olduğunu gösteren işaretler verdiğinde lazımlık ya da klozet kullanmayı öğretmeye başlayabilirsiniz:

Çocuğun daha sık tuvalete çıkmasını sağlamak için yiyecek ve içecek alımını çoğaltabilirsiniz
Klozetler için tasarlanan çocuk aparatlarına oturarak ve ayakları bir iskemleye basacak şekilde tuvaletini yaparsa kendini çok daha rahat hissedecektir.
Küçük erkek çocuklarına küçük tuvaletlerini oturarak yapmayı öğretin. Tuvalet eğitimini bittiğinde ayakta durmayı da kolayca öğrenebilecektir.
Tuvaleti başarılı bir şekilde kullandığında, çocuğunuza bir ödül verin. Bu süreci kendisine “önce ve sonra aşamaları” olarak açıklayın. Böylece ödülün tuvalet kullanımından sonra geleceğini bilecektir.

Bazı çocukların tuvalet korkusu yaşayabileceğinin farkında olunmalı; ve böyle bir durumda, bu korkunun üstesinden gelebilmek için mutlaka bir doktora ya da çocuk psikoloğuna başvurulması gerektiği unutulmamalıdır.

Her iki beceriyi öğretirken de çok fazla konuşmaktan ve gereğinden fazla direktif vermekten kaçınılması gerektiği asla unutulmamalıdır. İhtiyacı olduğundan fazla konuşarak ya da emir vererek çocuğun hevesini kırabilir ya da bir sonraki direktifi beklerken size bağımlı bir hale gelebilir. Akılda tutulması gereken bir diğer önemli husus ise, öğretilmesi gereken süreci küçük parçalara bölerek, her bir aşamayı adım adım öğretmek hem çocuğu daha az zorlayacak hem de eğitimi veren kişi için hedefe ulaşmayı daha kolay hale getirecektir.

Kaynaklar: