İngilizce ABA yöntemi olarak adlandırılan Uygulamalı Davranış Analizi (ABA), davranış değiştirme yöntemleri içerisinden en çok tercih edilen yöntemdir. Uygulamalı Davranış Analizi yönteminde otizmli olan çocuğun davranışları ve bu davranışlara bağlı çevresel faktörler ayrıntılı bir şekilde incelenir.

Otizm tanısı koyulmuş olan çocuklara her durumda kullanabileceği beceriler kazandıran ABA yöntemi, sosyal açıdan kabul edilmesi bir hayli zor olan öfke, zarar verici ve tekrarlayıcı davranışların yerine etkili alternatifler üreten becerileri kazandırmaktadır.

Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara uygulanan tedavi yöntemlerinden en çok fayda sağlayanı Uygulamalı Davranış Analizi yöntemidir. Çünkü tüm yöntemler arasından sadece ABA yöntemi otizmli çocukları bu rahatsızlıktan kurtarmayı hedeflemektedir. Buna bağlı olarak, yaklaşım ve tekniklerini de bu hedef doğrultusunda oluşturmuştur. Diğer tedavi yöntemlerinde ise otizmin sürekli kalacağı düşünülerek sadece hayatı kolaylaştırma hedefi ile tedavi uygulanmaktadır.

Uygulamalı Davranış Analizi eğitimine erken başlanması tedavi sürecinin etkili olmasında önemlidir. Erken ve yoğun davranışsal eğitimi ifade eden ABA yöntemi tedavisine 3 yaşından önce başlanması gerekmektedir. Ayrıca bu yöntemin 12 ay boyunca ve haftada en az 20 saat uygulanması gerekmektedir. Eğitim verilen çocuğun otizm dışında başka bir tanısı olmayan ve okul çağına kadar yoğun bir şekilde ABA yöntemine uygun eğitimi alan çocukların yarısı otizm tanısından kurtulmaktadır.

ABA Yöntemi Temel İlkeleri Nelerdir?

California Üniversitesinde Psikolog olan Dr. Ivar Lovaas tarafından geliştirilmiş olan Uygulamalı Davranış Analizi yönteminde, bütün davranışlar alt basamaklara ayrılarak çocuklara öğretilmeye çalışılmaktadır. ABA Yöntemi’nin belirli temel ilkeleri vardır. Bu ilkeler şunlardır:

Uygulamalı Olması: Hedeflenen davranış kuramsal olarak değil, toplumsal olarak önemli olmalıdır.
Davranışsal Olması: Otizmli çocuklarda değiştirilmek istenen davranışın gözlemlenmesi ve ölçülmesi gerekmektedir.
Analitik Olması: Davranışın oluşması ya da oluşmaması deneysel olarak test edilmelidir.
Teknolojik Olması: Tedavi sürecinin yazılı olarak tanımlanması ve yeterli derecede detay içermesi gerekir. Ayrıca bir diğer uygulamacı tarafından da tekrarlanabilir olması önemlidir.
Etkili Olması: Varılan sonuç büyük bir etki yaratıyor ise o analiz başarılı olmuş demektir.
Genellenebilir Olması: Davranış değişikliğinin diğer durum ve davranışlar için sürdürülebilir olması gerekir.

aba yöntemi

Uygulamalı Davranış Analizi Varsayımları

ABA yöntemi kapsamında kullanılan bütün uygulama ve stratejiler şu varsayımlara dayalı olarak geliştirilmektedir:

Davranışların iletişim işlevleri bulunmaktadır: Uygun olan ya da uygun olmayan davranışların tamamı, otizmli çocuklar tarafından belirli bir amacı karşılamak için sergilenmektedir.
Otizmli çocukların geçmişte öğrendikleri davranışlarına katkı sağlar: Otizmli çocuklar açısından değerlendirilen bu varsayımda, çocukların isteklerini bağırarak ya da ağlayarak ailelerine bildirmeyi öğrendikleri görülmektedir.
Sergilenen davranışlar yaşanılan çevre ile ilişkilidir: Çocukların sergilemiş olduğu davranışların tamamı çevresi ile güçlü bir etkileşim içerisindedir.

Bu varsayımlar temel alınarak uygulanan ABA Yöntemi eğitimine erken başlandığında büyük başarılar elde edilmektedir. Bu konuda ailelerin de bilinçli olması ve eğitime evde de devam etmeleri gerekmektedir.

Okulda verilen eğitimin evde de uygulamalı olarak sürdürülmesi başarıyı hızlandırmaktadır. Bu bağlamda hizmet veren en iyi uygulamalardan biri olan Otsimo uygulaması, çocuklara ev ortamında eğitici oyunlar sunmaktadır. Ücretsiz olarak tüm tabletlere ve telefonlara indirilebilen Otsimo, her çocuğun yaşına ve eğitimine en uygun oyunları seçerek sunmaktadır. Böylece okulda başlanan ABA Yöntemi eğitimi, evde de devam ettirilmektedir. Bu da başarıyı büyük oranda etkilemektedir.

Kaynaklar: