ABA Terapisi ve Evde Davranış Disiplini

Türkçesi Uygulamalı Davranış Analizi olan ABA terapisi yeni olduğu düşünülse de 70-80 yıla yakın bir geçmişe sahiptir. İlk kez 1913 yılında John Watson’ın başlattığı bir yaklaşım olup son 20-30 yıl içinde Amerika’da otizmli çocuklarla gündeme gelerek dünyaya yayılmıştır. Türkiye’de Uygulamalı Davranış Analizi yani UDA olarak da bilinen bir yaklaşım olup, ABA terapisi (Applied Behavior Analysis) ve UDA terapisi (Uygulamalı Davranış Analizi) aynı tedavi yöntemidir.

ABA Terapisi Mantığı Nedir?

ABA terapisi, otizmli çocukların yetersiz kaldığı becerileri kazanmada ortaya çıkan davranış sorunları ile başa çıkmayı amaçlar. Ayrıca, davranış öncesi ve sonrasında var olan durumların davranışı etkilediğinden yola çıkan bir yaklaşımdır. Geliştirdiği davranış ilkeleri ile Davranış Analizi prensiplerini baz alarak öğretme teknikleri ve öğretim müfredatı geliştirmiş, her bir davranışın teker teker öğretildiği ve davranışları alt davranışlara bölüp basitleştirerek otizmli çocuğun anlayacağı hale getirildiği bir uygulama haline gelmiştir.

Otizmde ABA Terapisi Etkileri

Erken dönemde başlayan bir eğitim programı ile otizmli çocukların yaşıtları ile birlikte eğitime devam etmelerini amaçlayan ABA yöntemi, istenmeyen davranışları azaltmayı, davranışları çok iyi analiz ederek alternatif davranışları arttırmayı sağlayan ve davranışları sıklığı, şiddeti ve süresine göre analiz ederek geliştiren bir yöntemdir. Sorunlu davranışlarla başa çıkmada son derece iyi sonuçların alındığı bir terapi olup Amerika’da haftada 20-40 saatlik alınan eğitimler sonucu otizmli çocukların davranış olarak akranlarını yakaladıkları görülmüştür.

ABA Tedavisi ile Evde Davranış Disiplini

Otizmli çocuklara davranışlarını nasıl değiştireceğini ve geliştireceğini öğreten ABA yöntemi, yeni davranışların da nasıl edinileceğini öğreten bir eğitimdir. Her çocuğun özel olduğu ilkesinden yola çıkarak otizmli çocuklar için hedeflenen beceriler adım adım öğretilir. Uzmanlar tarafından yapılan değerlendirmeler sonucu hedefler belirlenir ve hedef davranışların çocuklar tarafından yapılıp yapılamadığına bakılmaktan ziyade belli aralıklarla gelişimi kontrol edilir.

İstenmeyen davranışların çocuğun yakın çevresi tarafından farkında olunmadan pekiştirilip geliştirilebildiğini bilen bir program olarak evde de uygulanır. Uygulamaya evde devam edilmesi hedef davranışların genele yayılma sorununu da ortadan kaldırır. Bu nedenle ebeveynlere ve çocuğun yakın çevresindekilere çok iş düşer.

Uzmanların yönergeleri doğrultusunda evde ABA terapisine devam etmek daha kısa sürede yol alınmasını sağlamakta, davranış öncesi ve davranış sonrası bulgular analiz edilerek istenmeyen davranışlar pasifize edilirken hedef davranışlardaki başarı ödüllendirilmektedir.

ABA Terapisi Özellikleri

Özellikle erken dönemde uygulamanın önerildiği ABA terapisi için belli bir yaş aralığı yoktur. Sadece otizmli çocuklarda kullanılan bir yöntem olup davranışlarında problem görülen çocuklar için de kullanılabilir.
İstenmeyen sorunlu davranışları azaltırken hedef davranışları kazanmayı ve alternatif davranışlar edinmeyi sağlar.
Sonuçlar yoruma dayalı olmayıp kişiye özel objektiftir.
Alternatif davranışlar yanında yeni becerilerin kazanılmasını da sağlar.
Amaç erken dönemde verilen ABA terapisi ile otizmli çocuğun yaşıtları ile birlikte örgün eğitime katılmasını sağlamaktır.
Otizmli çocuğun istenmeyen davranışlarına etki eden çevresel faktörler incelenerek istenmeyen davranışlar kontrol edilir.

ABA terapisi mutlaka bir uzman kontrolünde gerçekleştirilmelidir.

ABA Tedavi Yöntemi Merkezleri

Otizmli çocuklara yönelik ABA terapi merkezlerinde uzmanlar tarafından haftalık veya aylık programlar yapılmakta, dil ve konuşma terapi seansları yapılarak etkili bir davranış analizi uygulanmaktadır. İstenmeyen davranışların törpülenmesi yanında yeni davranışların kazandırılması ile birlikte konuşma ve sözel becerilerin de kazandırılması hedeflenir.

Diğer yandan uygulamamız ABA terapi metodları ile geliştirilerek tablet ve akıllı telefonlara indirebilir olma özelliği ile okul dışında da her ortamda otizmli çocukların eğitimine devam etmesi amacına hizmet ediyor. Bu bağlamda, otizmli çocukların devlet okullarına kabul alabilmeleri için akranları ile aralarındaki bilgi ve iletişim eksikliğini gidermeyi amaçlıyoruz.

Kaynaklar: